ХХ ғасырдың ІІ жартысындағы Шығыс Қазақстанның демографиялықдамуының негізгі тенденциялары
Keywords:
Шығыс Қазақстан, демографиялық даму, табиғи өсім, қоныстану, этникалық құрам, халық саныAbstract
Бұл мақалада Шығыс Қазақстан және Семей өңірлерінің демографиялық жүйесінің дамуы мен құрылымы жан-жақты талданады. 1959 және 1989 жылдардағы халық санағы нәтижелерін пайдалана отырып, аймақтар арасындағы халық санының динамикасы, орналасу ерекшеліктері, ұлттық және жас-жыныстық құрамы салыстырылды.
1950–1980 жылдары қазақ халқының табиғи өсімі аймақтың этникалық құрамында айтарлықтай өзгерістерге себеп болды, ал орыс халқының саны табиғи кему және көші-қон арқылы азайды. Бұл кезең қазіргі шығыс өңірдің демографиялық құрылымын анықтауда маңызды рөл атқарды.
Қазақстанның шығыс өңірі ұлттық құрамының ерекшелігі – аймақта қазақ және орыс ұлттарының басымдылықта болуында. 1950–1960 жылдардағы қазақтардың «демографиялық жарылыс» кезеңі осы өңірде аталған этностың табиғи өсімінің ұлғаюына әкеліп, шын мәнінде ХХ ғасырдың 50–80-жылдарында орын алған өзгерістердің триггеріне айналды.
Орыс этносы санының азаюы табиғи кетудің және механикалық азаюдың нәтижесінде болды. Осы жылдар Шығыс Қазақстан облысының қазіргі демографиялық жағдайын қалыптастыруда маңызды кезең болды.
Мақаланың өзектілігі – 1950–1980 жылдары орын алған демографиялық процестердің өңірдің демографиялық ахуалын анықтаудағы маңызды тарихи кезең ретінде демографиялық тенденцияларды зерттеуге негізделгенінде.
Қазіргі таңда қалыптасып отырған демографиялық үрдістердің қайнары – осы 30 жылдықтың жемісі болды. 1950–1980 жылдары туған балалар қазіргі адам сапасы деңгейінде маңызды рөл атқарып, қазіргі ұлттық жас құрамын құрап, Қазақстанның шығыс өңірінің демографиялық дамуының айқын көрінісі болып отыр.
Демографиялық процестердің аймақтың әлеуметтік және ұлттық дамуына тигізген әсерін зерттеу негізге алынды.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 The editorial staff of the journal follows the copyright law of the Republic of Kazakhstan and relevant international agreements. The authors retain their copyright and provide the journal «Bulletin of Shakarim University. Series of Historical Sciences» right of first publication of the manuscript. The author has the right to copy and distribute the material in any medium and in any format, subject to appropriate reference to the journal. Readers and users can freely copy, distribute and adapt the material, provided that the author of the work is indicated and a link to this journal is provided. Copyright presupposes the integrity and responsibility of each co-author who made a significant contribution to the writing of the article. The author has the right to store his publications in an institutional or other repository of his choice, provided he provides the appropriate link to the journal’s website.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Copyright presupposes the integrity and responsibility of each co-author who made a significant contribution to the writing of the article.
The author has the right to store his publications in an institutional or other repository of his choice, provided he provides the appropriate link to the journal’s website.
